خطر حذف باغ ارم از فهرست میراث جهانی یونسکو و توقف پرونده ثبت ارگ کریم‌خان، نتیجه تدبیر سازمان میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی
باغ ارم در تاریخ پر فراز نشیب خود مخاطرات گوناگونی و تغییرات فراوانی به خود دیده است. تاریخ دقیق ساخت باغ ارم معلوم نیست اما ساخت آن را به سلجوقیان و هم‌زمان با ساخت باغ‌تخت نسبت می دهند. مالکیت این باغ در طی چند صد سال که از عمر آن می گذرد، تغییرات زیادی داشته تا اینکه در دوره پهلوی به مالکیت دولت در می‌آید و به دانشگاه شیراز واگذار می‌شود. در سال 1353 در فهرست آثار ملی ایران و در سال 1390 (2011 میلادی) به همراه 8 باغ دیگر ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت می شود. هر اثری که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای می‌گیرد، طبق کنوانسیون میراث طبیعی و تاریخی باید از سوی کشور نگهدارندهٔ اثر، مورد توجه ویژه قرار گیرد و انجام هرگونه اقدامی که موجب به خطر افتادن اثر میراثی شود، ممنوع است و باید از آن جلوگیری شود. برای محافظت از این آثار نیز توسط یونسکو حریمی در نظر گرفته می شود که کشورهای نگهدارنده این آثار ملزم به رعایت ضوابط این حریم‌ها هستند.
برای باغ ارم نیز توسط یونسکو حریمی منظور گردیده که در تصویر زیر مشخص شده است. در محدوده حریم، احداث ساختمان‌های با ارتفاع بیش از 8.5 متر و تغییر کاربری از مسکونی به سایر کاربری ها از جمله: تجاری، اداری، صنعتی و … ممنوع است.
سارمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز برای آثار مثبوت ملی و از جمله باغ ارم حرائمی را منظور کرده است که بررسی تاریخچه تغییرات حریم مصوب باغ ارم در نوع خود جالب است. تصویر زیر مربوط به اولین نقشه حریم باغ ارم است که پهنه وسیعی را در بر می‌گیرد. بر اساس ضوابط این نقشه، حرائم باغ به درجات مختلف منقسم و در حریم درجه یک ارتفاع مجاز ابنیه به حداکثر 8.5 متر از کف معبر محدود و هر نوع تغییر کاربری به تجاری، اداری، خدماتی و درمانی ممنوع شده است.
در سال 1381 نقشه حریم باغ ارم تغییر می‌کند و بخشی از محدوده اطراف باغ از حریم خارج می‌شود و پهنه حریم کوجکتر شده و ضوابط نیز با کمی تغییر تقریبا به شکل قبلی باقی می‌ماند.
اما با توجه به اینکه پرونده باغ ارم در سال 1390 توسط سازمان میراث فرهنگی برای یونسکو ارسال و مصوب شده و این نقشه در بر گیرنده پهنه وسیع‌تری نسبت به نقشه مصوب سازمان میراث فرهنگی است، به نظر می رسد که حفظ حریم بر اساس نقشه یونسکو توسط سازمان میراث فرهنگی تقبل شده باشد. اما در کمال تعجب در سال 1392 مجددا حریم باغ ارم توسط سازمان میراث فرهنگی تغییر می کند و باز هم پهنه مورد شمول حریم کوچکتر می شود. (تصویر زیر)
اینکه چرا سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی حفظ و صیانت از اثار میراثی نقشه حاوی حریمی را مصوب کرده است که با حریم مصوب یونسکو مغایرت دارد، نیاز به بررسی های جدا گانه توسط نهاهای نظارتی دارد؛ اما نکته مهم در نقشه سال 1392 این است که پهنه حریم درجه یک بر روی نقشه با متن ضابطه نقشه مطابقت ندارد. مطابق ضوابط، ارتفاع مجاز پلاک های سرتاسر خیابان ارم، مشابه حریم درجه یک حداکثر 8.5 متر و تغییر کاربری از مسکونی به سایر کابری ها ممنوع اعلام شده؛ در حالیکه مطابق نقشه، محدوده مجاور خیابان ارم در پهنه حریم درجه یک قرار نگرفته است. این عدم تطابق که مشخص نیست سهوی یا عمدی بوده موجب رخدادهای بعدی شده که در پی می‌آید.
در آبان ماه 1392 به درخواست شهرداری شیراز، موضوع تغییر کاربری قطعه زمینی واقع در خیابان ارم و متعلق به شرکت سرمایه گذاری توسعه سپهر فارس، از مسکونی به مجموعۀ مسکونی-اداری-فرهنگی-ورزشی، در 9 طبقه و با ارتفاع حدود 30 متر در کمسیون ماده پنج شهر شیراز مصوب می شود. نکته جالب اینجاست که در جلسه کمسیون ماده پنج نماینده رییس سازمان میراث فرهنگی حضور داشته و مصوبه در حالی به تایید ایشان رسیده است که چند ماه قبل در پاسخ به استعلام شهرداری، سرپرست وقت اداره کل میراث فرهنگی استان فارس اعلام می کند که این قطعه زمین در حریم درجه یک باغ ارم قرار دارد!. جالب تر آنکه مصوبه کمسیون ماده پنج به استناد نظر مهندسین مشاور فرنهاد مبنی بر خارج شدن این زمین از محدوده حریم درجه یک باغ ارم صادر شده! در حالیکه با مراجعه به نقشه مصوب سارمان میراث فرهنگی و بررسی ساده ضوابط مندرج در نقشه حریم، کذب بودن این ادعا به سادگی قابل اثبات بود و اساسا استناد به نظر مرجع فاقد صلاحیت در مورد موضوعات میراثی، نیازی نبود!.
پس از آن نیز علیرغم درخواست مدیر کل دفتر نظارت بر طرح های توسعه شهری مبنی بر خودداری از ابلاغ مصوبه و بررسی بیشتر موضوع، با استناد به این مصوبه و به درخواست شرکت توسعه سپهر، روند صدور پروانه احداث بنا در شهرداری آغاز می شود. در اواخر سال 1394 به درخواست شرکت توسعه سپهر موافقت اصولی صادر و عوارض متعلقه پرداخت می شود. اما با اطلاع گروه مطالعات شهری فاطر از این امر و اعلام موضوع به دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری، ظاهرا روند صدور مجوز احداث بنا متوقف شده است.
در صورت نقض حریمِ باغ ارم توسط ساختمان بلند مرتبۀ 30 متری که در شرف احداث بود، قطعا باغ ارم از فهرست میراث جهانی یونسکو حذف خواهد شد. لازم به ذکر است که این اولین مورد از نقض حریم باغ ارم نبوده و در زمین دیگری در مجاورت خیابان ارم، با صدور مجوز توسط شهرداری ساخته شده که ممنوعیت تغییر کاربری و محدودیت ارتفاعی 8.5 متری نقض شده و با سکوت سازمان میراث فرهنگی همراه بوده است. متاسفانه سکوت و انفعال سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی صیانت از میراث تاریخی-فرهنگی کشور نه تنها میراث های تاریخی کشور را در معرض خطر قرار داده بلکه اقدامات منتهی به ثبت این آثار در مجامع بین المللی را ناکام گذاشته است. در مورد هتل آسمان نیز که ناقض حریم بصری ارگ کریم‌خان است، شاهد انفعال و بی تحرکی و حتی همراهی سازمان میراث فرهنگی با این تخلف هستیم. مع الاسف نقشه های معماری هتل آسمان به تایید سازمان میراث فرهنگی رسیده و با این تایید عملا این سازمان امکان پیگیری های حقوقی و قضایی را نیز از خود سلب کرده و با این بی‌تدبیری پرونده ثبت ارگ کریم‌خان در فهرست میراث جهانی یونسکو متوقف مانده است. شایسته نام نظام جمهوری اسلامی نیست که اینچنین اقدامات نابخردانه‌ای موجب شود افراد و سازمان های بیگانه برای حفاظت از میراث های تاریخی-فرهنگیِ ایرانی-اسلامی، از کارگزاران وطنی جلوتر باشند!.