باسمه تعالی

بیانیۀ تحلیلی شماره ۱۰

ارزیابی عملکرد شورا و مدیریت شهری در سه ماهۀ گذشته (فروردین ماه ۹۵ تا تیر­ماه ۹۵)

در آستانۀ آغاز آخرین سال فعالیت چهارمین دورۀ شورای اسلامی شهر شیراز و با گذشت حدود سه سال از همراهی گروه مطالعات شهری فاطر با مردم شهر شیراز و نقد خیرخواهانۀ مجموعه مدیریت شهری، دهمین بیانیۀ تحلیلی مربوط به سه ماه گذشته به محضر مردم شریف شیراز تقدیم می‌شود. این بیانیه حاصل پایش فعالیت ها و عملکرد شورای شهر و شهرداری شیراز است و در آن اهمّ موضوعات مرتبط با سه ماه گذشته بررسی شده است.

شروع مطالعات احداث تراموا، تنها دستاورد تور اروپای هیئت ده نفره!

در این مدت هیئتی حدود ده نفره متشکل از دو نفر از اعضای محترم شورای شهر و تعدادی از معاونان شهردار و مدیران مناطق به همراه شهردار شیراز عازم کشورهای چک و اتریش شدند تا به این ترتیب جناب آقای پاک فطرت در شهرداری شیراز، پیشتاز تعداد سفرهای خارجی از تاریخ تأسیس بلدیه تا کنون باشد. هرچند مشخص نشد که مجوز سفر مذکور مستند به کدام مصوبۀ شورای شهر بوده و مخارج این سفر به چه میزان و از چه محلی تأمین شده است و خبری هم از اعتراض های عضو همیشه نگرانِ بیت المالِ شورای شهر نشد؛ اما با حضور شهردار محترم در صحن شورا و اعلام خبر شروع مطالعات احداث تراموا، معلوم شد که تنها دستاورد سفر مذکور الگو برداری از قطارهای حومه‌ای پراگ و وین بوده است!

انتصابات چرخشی، سهمیه‌ای و سفارشی!

اخیراً شاهد تغییرات چرخشی مجدد مدیران مناطق بودیم. طبق روال معمول و با پایان تاریخ مصرف افراد منتسب به نمایندگان سابق مجلس، خاتمه‌دادن به ادامۀ فعالیت ایشان پیش بینی می‌شد اما این سرعت اعمال تغییرات در جهت مناسب‌سازی و باز‌کردن فضایی برای حضور افراد منتسب به نمایندۀ جدید مجلس شورای اسلامی قدری زودهنگام و غیر منتظره بود. پیش از این هم متذکر شده بودیم که این شیوه انتصابات سهمیه‌ای، سفارشی و البته چرخشی شایسته سالاری و مدیریت مناسب منابع انسانی را رقم نمی‌زند و تنها موجب بروز بی‌کفایتی های افرادی می شود که یک شبه ارتقاء یافته‌اند یا باعث تداوم سوء‌مدیریت های کسانی می شود که نوع شایستگی ها و طریق ورود ایشان به چرخۀ مدیریتی در تاریخ محو شده است و جز عنوان مدیر در کارنامۀ خود افتخاری ندارند.

نطق های پیش از دستور بی حاصل و نمایشی!

در این مدت نیز همانند گذشته بخش زیادی از وقت صحن علنی شورا به اظهارات اعضای شورا اختصاص یافت. از مرثیه‌سرایی برای باغات تخریب شده و آلودگی‌های زیست‌محیطی و تهدید فاضلاب شهر صدرا و وضعیت نامناسب حمل‌ونقل گرفته تا اظهارات اعضایمحترم شورا در مدح تلاش های به اصطلاح عمرانی شهرداری و تمجیدهای اغراق آمیز به بهانه شروع به کار یا خاتمۀ پروژه هایی مانند تونل کوهسار و تقاطع غیر همسطح قصردشت و دوطبقه‌کردن خیابان ایمان شمالی و … که اساساًضرورت انجام آن‌ها مورد تشکیک و نقد کارشناسی است. بدین لحاظ نوع دوم نطق ها در مجامع عمومی و فضای رسانه ای چندان مورد توجه قرار نگرفت، اما بخش نخست مبتلابه عموم مردم و متخصصین و مورد توجه اقشار محتلف است. متاسفانه اعضای محترم شورای اسلامی شهر شیراز روش مناسبی را برای پیگیری این مشکلات انتخاب نکرده‌اند. به نظر می رسد این نطق ها بیشتر برای رفع مسئولیت مناسب است و اینکه در آینده شاهدی بر این مدعا باشد که “ما گفتیم اما عمل نکردند”!! البته خود ایشان نیز به خوبی واقف‌اند که با نطق‌های پیش از دستور طرفی نخواهند بست.اعضای محترم شورا چنانچه علاقه‌مند به پیگیری این موضوعات هستند؛ می توانند با تبدیل محتوای این نطق‌ها به طرح و تصویب در صحن شورا، این مشکلات را تا حصول نتیجه پیگیری کنند و یا از سایر ابزارهای نظارتی مانند سئوال یا حتی استیضاح استفاده کنند. و الا صرف ایراد نطق که از همۀ شهروندان ساخته است و بیشتر جنبه خواهش های از سر ضعف یا رفتارهای نمایشی دارد تا انجام وظایف نمایندگی. مردم به نمایندگان خود وکالت داده اند که به نمایندگی از جانب ایشان مسایل و مشکلات شهر را به وسیله کلیه امکانات و ابزارهای موجود و حتی از طریق مراجع قضایی پیگیری کنند، نه اینکه به مرثیه و مدیحه سرایی در صحن شورا بپردازند.

راهپیمایی اربعین و رویکرد منفعت طلبانه شورا!

در بیانیه‌های پیشین از بی‌توجهی شورا و شهرداری به کنگرۀ عظیم شیعیان و بزرگترین مراسم مذهبی و تجمع جهانگله کردیم و از جای خالی شورا و شهرداری شیرازدر مراسم راهپیمایی اربعین سال گذشته بین سایر شهرهای کشور گفتیم. از جانب دیگرمظلومیت مقولۀ فرهنگ و وجود نگاه‌های سکولار و منفعت طلبانهبه فرهنگ رابررسی و نقد کردیم و آفات و عوارض این شیوه را یادآور شدیم. با کمال شگفتی، شورای شهر شیراز در ادامۀ خلاقیت‌های خود، از پیوند این دو مورد اخیر به پدیدۀ نوظهوری به نام “ستاد اربعین به منظور معرفی پتانسیل‌های شهر شیراز در مراسم اربعین به کشورهای هدف” رسیده است. در مواجهه با این پدیدۀ نوظهور کار از نقد کارشناسی گذشته است و باید اعضای محترم شورا را به تمامی مقدسات سوگند دهیم که به درآمد خود از بسازبفروشی و انبوه‌سازی و فعالیت‌های تجاری و شرکت گردشگری و دفاتر سیاحتی زیارتی بسنده کنند و مراسم اربعین را به حال خود واگذارند. ما نیز صادقانه اعلام می کنیم که تمامی آنچه که درباره مراسم اربعین حسینی در بیانیۀ هشتم گفته‌ایم را پس می گیریم! این مراسم توسط خود مردم و شیعیان عاشق ائمه اطهار علیهم السلام به بهترین نحو برگزار می شود و با ورود شورا و شهرداری شیراز بیم آن می رود که در آینده چند پروژه مشارکتی سرمایه گذاری در قالب هتل ۴۰ طبقۀ پنج ستاره و ساخت مجتمع تجاری در مسیر پیاده روی اربعین توسط رئیس محترم کمیسیون سرمایه گذاری شورا و سازمان جذب مشارکت‌های شهرداری پیشنهاد و با اکثریت قاطع تصویب شود!

تداوم تصمیمات غیر کارشناسی، عجولانه، احساسی و اظهارات غیر صادقانه !

در شورای سوم و در فضایی احساسی ناشی از آخرین تقاضای مرحوم دکتر معمار ضیاء، احداث برج و پردیس تاریخ ایران در حاشیۀ جنوبی رودخانۀ خشک و در محدودۀ باغات قصردشت به تصویب رسید. بر اساس این طرح قرار بود که برجی ۱۱۰ متری با شیب راهۀ مارپیچی پیرامونی، در انتهای باغی ساخته شود که نمونه های مینیاتوری آثار تاریخی ایران را در بر گیرد. چندی پیش نیز آغاز عملیات اجرایی این پروژه اعلام و بخشی از درختان واقع در محدودۀ این پروژه تخریب شد. اما با درگذشت مرحوم معمار ضیاء ظاهرا همۀ معادلات و توجیهات و مقدمات و بحث‌های کارشناسی مورد ادعای شورا، زایل شد و یک‌باره و بلافاصله بعد از فوت ایشان و البته مجددا در فضای احساسی و بر اساس تصمیم شورا مقرر شد که برج و پردیس مذکور در ارتفاعات شمال غربی موسوم به «بام شیراز» ساخته شود. برج اسپیرال نیز به دلیل نیاز شهر شیراز به نمادهای فاخر، به شکل فاخر و بدیعِ سروهای شیراز تغییر شکل یافت! فرصت پرداختن به طرح مرحوم معمار ضیاء وجود ندارد اما آنچه مهمتر از آن است انباشته‌شدن کارنامۀ شورا از اقدامات تناقض‌آمیز و بدون حداقل توجیهات کارشناسی است.

شهرداری شیراز در‌حالیکه خشکسالی به مرز بحران رسیده برای آبیاری باقیماندۀ درختان و فضای سبز موجود، به‌خصوص درختان واقع در ارتفاعات باباکوهی و کوه نور با مشکل روبه‌رو است و به سختی قادر به حفظ درختان موجود است. نگهداری درختان به شیوۀ دیم نیز نیازمند اقدامات آبخیزداری در محدوده است که این اقدامات نیز با کارکرد تفرجگاهی مورد ادعای شورا سنخیتی ندارد. از جانب دیگر بستر طبیعی موجود به لحاظ وجود خاک نباتی فقیر است و جز در محدوده های کوچک، امکان کاشت درختان وجود ندارد و در همین پهنه ها نیز حتی با وجود کاشت درختان، پوشش گیاهی فقیر و تُنُک خواهد بود. در مجامع علمی عموما تراکم حدود ۴۰۰ اصله درخت در هکتار را به عنوان آستانۀ پذیرش فضای سبز مطرح می کنند که هیچ‌گاه این پهنه امکان پذیرش این تراکم از گیاهان را نخواهد داشت. با این اوضاع منظور کردن تمام ۵۰۰ هکتار به عنوان فضای سبز و ادعای افزایش ۲ متر سرانه فضای سبز، برگ زرین دیگری از صداقت و عشق به خدمت شورائیان محسوب می‌شود!

متأسفانه این گونه مداخلات سلیقه ای مسبوق به سابقه است و عشق به خدمت، شورا و شهرداری را به سمت دامنه های کوه دراک و پهنه موسوم به برف فروشان در جنوب بلوار حسینی‌الهاشمی سوق داده است. هم‌اکنون شهرداری مشغول ساخت بلوار و مسیر دسترسی عریض سواره در این محدوده است. بی توجه به این موضوع که بستر طبیعی این محدوده خاک مارن است. کسانی که کمترین آشنایی با دانش زمین شناسی داشته باشند به خوبی می‌دانند که تثبیت این نوع خاک اگر غیر ممکن نباشد بسیار مشکل است و ساخت و ساز و مداخله در این پهنه‌ها با حساسیت فوق‌العاده بالا باید انجام شود. وجود ترانشه‌های طبیعی حتی پیش از آغاز عملیات عمرانی در این محدوده نشان دهندۀ رانش زمین در گذشتۀ نه‌چندان دور است. احتمال رانش زمین با دست‌کاری و مداخله در بستر افزایش هم خواهد یافت. گذشته از آن،پهنۀ بکر مذکور به لحاظ تنوع گونه‌های گیاهی بسیار ارزشمند و به عنوان ذخیره‌گاه ژنتیک گیاهی می‌توانست حفظ یا حداقل در طرح پارک منظور گردد. اما متاسفانه با چنین خیابان‌کشی و معبر‌بندی که در حال انجام است، حفظ بستر طبیعی و گونه های گیاهی بسیار بعید به نظر می‌رسد.

در سکوت و انفعال نهادهای مسئول مانند ادارۀ منابع طبیعی و سازمان حفاظت محیط زیست، گروه مطالعات شهری فاطر جهت ثبت در تاریخ، نسبت به تکرار اشتباهات غیر قابل جبران در ارتفاعات شمالی و جنوبی شهر شیراز هشدار می دهد. تاریخ قضاوت خواهد کرد که این گونه نابود‌کردن پهنه های طبیعی به نام توسعه و عمران و آبادانی و ایجاد فضای تفرجگاهی و تفریحی خدمت است یا خیانت.

شفافیت، تنها راه کارآمدسازی و مقابله با فسادهای ساختاری!

در هفته‌های اخیر انتشار سلسله‌وار فیش‌های حقوقی و مشخص‌شدن درآمدهای نامشروع و ناعادلانه و علنی شدن دست‌اندازی‌های عده‌ای به بیت‌المال، افکار عمومی را مشوّش و مکدّر کرد. از جانب دیگر عده‌ای به دنبال ریشه‌یابی و علاج برآمدند ودر مقام برخورد و پیشگیری، همچنان راه‌های ناکارآمدگذشته مثل تقویت نهادهای ناظر و بازرسی و تحقیق و تفحص و … را مطرح کردند. متاسفانه ایشان هنوز درنیافته‌اند که چنانچه این ابزارها و شیوه‌ها پاسخگو و کارآمد بود، تا کنون از بروز این مفاسد جلوگیری می کرد. ناکافی بودن نظارت متمرکز سازمانی بر جهانیان ثابت شده است و هنوز در داخل کشور عده ای به دنبال تحقق عدالت و مبارزه با فساد به شیوۀ بازرسی و تفحص‌اند. کارآمدی شفافیت و نظارت اجتماعی چنان در بسیاری از جوامع اثبات شده است که در بسیاری از کشورهایی که هیچ یک داعیۀ تحقق عدالت یا نسبتی نیز با آموزه های دینی ندارند و از الگوهایی مانند پیامبر عظیم الشأن اسلام و ائمه اطهار بی بهره‌اند، همۀ اطلاعاتی که جنبۀ محرمانه ندارد، به آسانی در دسترس مردم قرار می‌گیرد.

اطلاع از حقوق دریافتی همۀ مقامات و مسئولان محلی و ملی، از شهردار و مدیران شهری و اعضای انجمن شهر تا نمایندگان مجلس و دولتمردان، نحوۀ هزینه‌کرد مالیات ها و تخصیص بودجه و دلایل و نحوه اتخاذ تصمیمات و مصوبات و … همه به روز و در لحظه در اختیار مردم قرار می‌گیرد. ایشان به خوبی دریافته‌اند که تنها راه مقابله با فساد و کاهش مفاسد اداری و سازمانی و حتی جرایم و بزه‌کاری، ایجاد شفافیت و وجود نظارت اجتماعی است. اما در داخل کشور و با وجودتأکید اولیای دین و تصریح قانون اساسی و وجود قوانین مرتبط، در مقابل شفافیت مقاومت می‌شود. در همین شهر شیراز از انتشار مصوبات شورا علی رغم تصریح قانون خودداری می‌شود، اطلاعات بودجه و نحوۀ هزینه-درآمد شهرداری اطلاع رسانی نمی شود، میزان حقوق و پاداش دریافتی شهردار و مدیران شهری و اعضای شورا مشخص نیست، مردم از آنچه در جلسات شورا می گذرد مطلع نیستند و از نحوۀ تصویب و مقدمات مصوبات و تصمیمات شورا و هزینه های شورا بی‌خبرند و … .

در سه سال گذشته مکرراً تقاضای ایجاد شفافیت ساختاری در حوزۀ عملکرد شورا و شهرداری را مطرح کردیم و به انحاء گوناگون توسط بیانیه یا مکاتبه با اعضای شورا و … به اطلاع اعضای شورا و مدیران شهری رساندیم. اما متأسفانه هیچ‌گاه شنیده نشد و همچنان بی‌پاسخ مانده است. در یک سال باقی مانده از دورۀ چهارم نیز امیدی به تحقق شفافیت در عملکرد شورا و شهرداری وجود ندارد و امید که مردم فهیم شهر شیراز در انتخابات آتی با انتخاب آگاهانه از ادامۀ این وضعیت پیشگیری کنند و حقوق مسلم خویش را مطالبه کنند و محقق سازند.