باسمه تعالی
بیانیه تحلیلی در خصوص انتخابات 1400
از زمستان 1392 پس از یک سال از آغاز فعالیت گروه مطالعات شهری فاطر و برگزاری سلسله نشست های تخصصی و شناسایی بخشی از مسائل و فرآیندهای ناکارآمد مدیریت شهری، تصمیم گرفتیم فهم خود را در قالب بیانیه های تحلیلی ارزیابی عملکرد مدیران شهری به محضر مردم شریف شیراز تقدیم کنیم. از همان آغاز تلاش کردیم چشم و گوش بینا و شنوای مردم و صدای رسای آنها باشیم و با پایش مداوم عملکرد مدیریت شهری آسیب ها را گوشزد کرده و نقاط منفی و معایب را به صراحت تبیین و نواقص را تکمیل کنیم. تلاشمان این بود که برخلاف مشی گروه های سیاسی اصلاح گری صحیح را الگوسازی کرده و پایبندی به اصول واقعی را نمایش دهیم. بیان سختی ها و فشارها و بداخلاقی ها و نامردمی ها لطفی ندارد، همانطور که طی طریق در مسیر بدون مانع و سختی هم لطفی ندارد. با گذر از موانع و گردنه ها و فراز و فرودها، اکنون کارنامه هشت ساله ای را از خود به جای گذاشته‌ایم و ضمن اظهار شرمندگی به پیشگاه شهدا و تمامی کسانی که قطره خون یا عرقی در راه سربلندی وطن ریختند، با خجلت به پیشگاه حضرت حق و شهدایی که به حق شهادت داده اند تقدیم می کنیم.
در عین شرمساری از آنچه میتوانستیم و نکردیم و آنچه نباید و کردیم: اکنون شاکریم تمام ناملایمات و تهمت ها و ناسزاها و نامردمی ها را تاب آوردیم و مفتخر به خدمت گذاری مردم شریف شیراز در این سالها هستیم و مصداق کلام مرحوم شریعتی از پشت میز دانشگاه به پشت پاچال بازار نرفته و سر در آخور خود فرو نبردیم.
طی سالهای اخیر بررسی مسائل شهر شیراز به روشنی نشان داد علی رغم ادعاها، گروه های سیاسی به لحاظ رویکرد و عملکرد کاملا مشابه یکدیگر عمل کرده‌اند و علت آن چیزی جز فقر نظری در اداره شهر، عدم توانمندی و نداشتن راهبرد برای حل مسائل پیچیده شهر نیست.
در ذیل به برخی مسائل و رویکردهای یکسان گروه های سیاسی در ادوار مختلف شورا و شهرداری شیراز خواهیم پرداخت. همچنین با توجه به نهایی شدن صف بندی های انتخابات پیش رو تحلیل خود از جریان های حاضر در صحنه انتخابات را به منظور تنویر افکار عمومی در اختیار مردم شریف شیراز قرار می دهیم.
ترافیک نابسامان شهر شیراز
اکثر شهروندان شیرازی حضور در ازدحام خودروهای گرفتار در مسیرهای اصلی را تجربه کرده اند. از ساخت اولین تقاطع غیر همسطح در شیراز بیش از 25 سال می گذرد. همچنین قریب به سه دهه از آغاز تراکم فروشی و ضابطه فروشی در شیراز و سایر شهرها. در واقع طی این سالها شهرداری قانون فروشی کرده و در ازای فروش حق مردم کسب درآمد و بخش قابل توجهی از این درآمد را برای ساخت تقاطع های غیر همسطح و سازه های ترافیکی هزینه کرده‌است. این روند در دوره شورای شهر اصولگرا و همچنین در دوره شورای شهر اصلاح‌طلب تداوم داشته‌است. همانگونه که اصولگرایان با قلب مفاهیمی همچون مدیریت جهادی و تلاش جهادی و امثالهم، افکار عمومی را با دروغ فریفته اند؛ اصلاح‌طلبان هم با سوء استفاده از شعارهای شهر انسان محور، مشابه همان روش اصولگرایان را در مورد ساخت سازه های ترافیکی در پیش گرفتند و چه بسا زشت تر و پلید تر. در نهایت هر دو گروه به چیزی افتخار میکنند که وجه مشترک‌شان است و به این سئوال پاسخ نمی‌دهند که اگر قرار بود این تقاطع های غیرهمسطح مشکل ترافیک شهر را حل کند پس چرا تاکنون این اتفاق نیافتاده است. از جانب دیگر برای طرح جامع حمل و نقل و مرکز کنترل ترافیک مبالغ گزافی هزینه شده است. اظهارات اخیر شهردار شیراز در خصوص طرح جامع حمل و نقل قابل توجه است. طرحی که در سال 1394 با بیش از 3.5 میلیارد تومان آغاز شد اکنون اعلام می شود که ناکارآمد است. اگر چنین است عامل تهیه طرح و واگذاری آن به یک مجموعه فاقد صلاحیت باید محاکمه شود نه اینکه در مجلس برای مردم قانون‌گذاری کند. مرکز کنترل ترافیک به همین اندازه ناکارآمد بوده است. متاسفانه شاهد بودیم که در سیل 98 علی رغم سرریز جریان آب در معابر از جانب مرکز کنترل ترافیک اقدام موثری صورت نگرفت.
تراکم فروشی – شهر فروشی
مخاطبین ما بارها شاهد استفاده از این واژه ها بوده اند. تراکم فروشی به فعلی اشاره دارد که طی آن شهرداری ها در ازای دریافت وجوهی اجازه ساخت و ساز با تراکم ساختمانی بیش از تراکم مصوب و مجاز را به سازندگان می دهند. در واقع شهرداری هزینه تخلف از ضوابط شهرسازی را از سازندگان می گیرد. به همین دلیل از اصطلاح ضابطه فروشی نیز استفاده می شود. اما از آنجا که فروش تراکم در واقع فروش فضای شهر که متعلق به مردم است محسوب می شود از آن به شهر فروشی نیز یاد می شود. متاسفانه تلاش ما و سایر جریان های منتقد این شیوه مدیریت شهری تاکنون ناموفق بوده است و علی رغم کوشش هایی برای نشان دادن قبح آن و آثار زیان بار و مخرب اینگونه تامین مالی شهرداری متاسفانه در تمام ادوار شورای شهر چه اصولگرا چه اصلاح طلب شهر فروشی رواج داشته است. دور باطلی که مدیریت شهری در آن گرفتار است و از یک سو ساخت پروژه های عمرانی و بخصوص تقاطع های غیرهمسطح و پروژه های ترافیکی نیازمند تامین مالی است و از سوی دیگر به دلیل فقدان منابع درآمدی ناچار به تراکم فروشی و کاربری فروشی هستند. یعنی با صدور مجوزهای بیش از تراکم مصوب و صدور مجوزهای تجاری درآمدزایی می کنند و از سوی دیگر برای کاهش اختلال ترافیکی و کاهش بار ترافیک مسیرهای اصلی شهر، سازه های ترافیکی احداث می کنند. در حالی که همان کاربری های تجاری و تراکم ساختمانی بیش از ظرفیت معابر جاذب جمعیت و موجد همان افزایش بار ترافیکی در معابر بوده است.
فربهی کاذب بودجه
در زمان شورای چهارم اصولگرا بارها نسبت به فربهی کاذب بودجه هشدار دادیم. بارها به شیوه تامین مالی شهر از طریق ضابطه فروشی و بدهی اعتراض کردیم. بارها گفتیم که مانور خدمت شهردار و شورائیان از جیب مردم شیراز است. بارها تذکر دادیم که تامین مالی شهر از طریق بدهی و به عبارتی دریافت وام و فروش اوراق مشارکت و فروش زمین های ذخیره شهری نوعی آینده فروشی است. در واقع مدیران شهری برای فرونشاندن میل به خدمت! از آیندگان هزینه می کنند. این روند ادامه یافت و شهرداری با بدهی چند هزار میلیارد تومانی به شورای پنجم رسید. این موضوع بارها مورد اعتراض شهردار فعلی و اعضای شورای شهر واقع شد تا جایی که بحث ورشکستگی شهرداری شیراز نیز مطرح بود. غرض از ذکر این تاریخچه مختصر یادآوری آن به اعضای شورای شهر اصلاح‌طلب است. اعضای شورای پنجم یا این موارد را فراموش کرده اند یا بدهی انباشته از شورای چهارم چنان تلخ بوده که در مقام انتقام جویی در تلاش اند این تلخی را به شورای بعدی انتقال دهند.
بودجه 4350 میلیاردی سال گذشته با جهش هفتاد درصد به 6160 میلیارد رسید. در بیانیه های پیشین به قدر کفایت به شیوه معمول بودجه ریزی پرداختیم و مخاطبان عزیز را به آن ارجاع می دهیم. فقط به ذکر این نکته بسنده کنیم که شورای شهر با این اقدام خود دقیقا همان رفتاری را مرتکب شد که به آن معترض بود یعنی انتقال بدهی به مدیریت شهری بعدی.
تورم نیروی انسانی
ساختار سازمانی شهرداری شیراز طی سالهای متمادی دارای حدود 1600 پست سازمانی بود. حدود سال 1395 ساختار سازمانی اصلاح و به بیش از 3600 پست افزایش یافت. هم اکنون از این تعداد حدود 2000 پست خالی است به عبارتی دیگر چنانچه از حدود 800 نفر کارگر حکمی که در آستانه بازنشستگی قرار دارند صرف نظر کنیم، می توان گفت تنها 1600 نفر در شهرداری شیراز به صورت قانونی استخدام شده اند. این بدین معناست که مطابق قانون استخدام کشوری، بکارگیری مابقی نیروهای شرکتی و قراردادی غیرقانونی است. به عبارت دیگر از حدود 7000 نفر نیروی در استخدام شهرداری شیراز حدود 4300 نفر نیروی شرکتی و قراردادی غیرقانونی هستند. بنابر اظهارات شهردار فعلی، از این تعداد حدود 2360 نفر در دوره شورای چهارم در بازه زمانی سال های 1392 تا 1396 وارد شهرداری شده اند. این موضوع در آغاز شورای اصلاح‌طلب پنجم بارها مورد اعتراض برخی اعضا واقع شد و انباشت نیروی انسانی شهرداری و افزایش هزینه های اداری به یک معضل تبدیل شده بود. اما در این حوزه نیز پس از گذشت چند سال با نزدیک شدن به پایان دوره چهار ساله و انتخابات 1400 رویکرد شورای پنجم کاملا متفاوت شد. نه تنها نیروهای انسانی مازاد کاهش نیافت و استخدام های غیرقانونی متوقف نشد بلکه تلاش‌های زیادی برای تثبیت آن انجام شد در اینجا نیز عملا شورای اصلاح‌طلب کارنامه‌ای کاملا مشابه شورای اصولگرا به یادگار گذاشت.
ناکارآمدی و بحران در مدیریت بحران
عملکرد فاجعه بار در سیل فروردین 98 و کشته شدن 21 نفر از هموطنان عزیزمان و حادثه آتش سوزی سایت پسماند برمشور در سال 92 و کشته شدن 7 نفر از پاکبانان خدوم و نیروهای مظلوم آتش نشانی و بی توجهی به خانواده بازماندگان کارنامه مشابهی از مدیریت بحران در دو دوره متوالی مدیریت شهری طی هشت سال گذشته است.
در بسیاری از حوزه های دیگر از جمله تخریب باغات ارزشمند قصردشت، دست اندازی نابخردانه به مولفه های هویتی این شهر همچون تخریب اخیر بخشی از قبرستان «مهر علی کوچک» مجاور قبرستان تاریخی وادی السلام شیراز با قدمتی مربوط به قبل از اسلام و… کارنامه شورای شهر اصلاح‌طلب را بسیار ضعیف تر از گذشته نشان می دهد. در بیانیه تحلیلی شماره 13 نسبت به حضور سیاسیون و تجربه ناموفق شوراهای شهر هشدار دادیم. خطرات تدوام رویکردهای عمران زده و فقدان درک صحیح از توسعه شهری را گوشزد کردیم. متاسفانه همان کسانی که با سوء استفاده از فضای ایجاد شده و با شعارهای شهر انسان محور شفافیت و مدیریت کارآمد و صادقانه موفق شدند نظر و اعتماد مردم را به خود جلب کنند طی این سال ها کارنامه درخوری به جا نگذاشتند و مجداد با فرصت سوزی چندین ساله جا پای رقبای اصولگرای خود گذاشتند. همانگونه که در چهارسال پیش مردم را به تامل در عملکرد مدیریت شهری و بازتعریف توقع خود از سیاست گذاران شهری دعوت کردیم، هم اکنون نیز مجددا آن را تکرار میکنیم چرا که مرور تجربه دو دهه گذشته شهر شیراز نشان می‌دهد نه تنها مسائل مهم شهر به مرور حل نشده بلکه دوره به دوره بر این فهرست افزوده شده است.
اکنون پس از 22 سال از تجریه شوراهای شهر، باید به یک سطحی از بلوغ در مدیریت شهری دست یافته باشیم. حال زمان بازخوانی و نقد این تجربه 22 ساله است. زمان آن است که تصمیم بگیریم باز هم میخواهیم نردبان ترقی عده‌ای از سیاسیون حرفه ای شویم؟!! آیا باز هم مردم شریف شیراز میخواهند سکوی پرتاب عده ای به مناصب بالاتر باشند؟ آیا قرار است فرصتی برای دورهمی سیاسیون و بکارگیری خویشاوندان و نزدیکانشان در شهرداری فراهم شود؟! آیا همچان قرار است بیت المال وجه المصالحه منافع شخصی و گروهی شود؟! آیا باز هم قرار است جلوه فروشی و مانور کاذب خدمت پر هزینه و از جیب مردم برگزار شود؟ آیا باز هم قرار است پیمانکاران و بساز بفروش ها و سوداگران املاک و مستغلات بر سر سفره مردم بنشینند؟ آیا بناست باز هم آقازاده ها با حمایت بزرگانشان از سایه نشینی و بسترهای پر قوی‌شان به درآیند و این بار به نام جوان مومن انقلابی و گام دومی بر گرده مردم سوار شوند؟
معتقدیم که انباشت مسائل و تشدید ناکارآمدی در مدیریت شهری طی چند دهه گذشته – از کرباسچی تا قالیباف از رجبی تا پاک فطرت و اسکندرپور – دیگر وقتی برای آزمون و خطا باقی نگذاشته. شرایط به گونه ای است که شهرهای ما توان تحمل تداوم این رویکردهای غلط را ندارد. این مسائل به قدری انباشت شده و ریشه گرفته است که حل یا حداقل کاهش آن، اراده‌ای جدی و جسارتی فراتر از مدیریت شرایط عادی می طلبد. چنانچه عقلانیت این بار نیز به محاق برود یا فضای انتخاباتی تعمدا به گونه ای آشفته از سوی جریان های سیاسی مدیریت شود و عوامل اجرایی و نظارتی نیز به وظایف خود عمل نکرده یا برای مهندسی و جهت دهی انتخابات زمینه سازی کنند و این بار هم یک جریان سیاسی با غلبه لیست های انتخاباتی و مافیای اسپانسرهای انتخاباتی بار دیگر در یک مشارکت حداقلی پیروز انتخابات شود و افراد شایسته و کارآمد در این هیاهو گم شوند شکست سنگینی برای شهر و مردم شهر خواهد بود.
مردم شیراز در انتخابات آتی بر سر یک دو راهی بسیار حساس و سرنوشت ساز قرار دارند انتخاب آنچه که تاکنون رخ داده که در این میان اصلاح‌طلب و اصولگرا السویه است. یا انتخاب تغییر و تحول اساسی. دومین، از دل لیست های جریان های سیاسی بیرون نخواهد آمد. آزموده را آزمودن خطاست. ورود افراد مستقل و بدون وابستگی سیاسی و اقتصادی تنها کورسوی امید است.
گذشته چراغی به سوی آینده است. ملتی که از گذشته درس نگیرد محکوم به تکرار تجارب تلخ گذشته است. هر بار فاجعه بار تر و غم بار تر. امیدواریم آینده ای روشن در پیش روی مردم شریف شیراز قرار داشته باشد و مسئولینی خدمت گذار و پاسخگو قدردان این مردم نجیب باشند.
ولینصرن الله من ینصره ان الله لقوی عزیز
گروه مطالعات شهری فاطر
27 خرداد 1400 یکسامفاهیوارد