🔸یکی از اولین بنیانگذاران اتوبوسهای سریعالسیر (BRT) جیم لرنر (Jaime lerner) شهردار اسبق کورتیبا بود. کورتیبا مرکز ایالت پارانا (parana) برزیل است.
تحول در سیستم حمل و نقل عمومی این شهر در اواخر دهۀ شصت میلادی آغاز شد. مدتی پیش از آن جمعیت شهر رو به ازدیاد گذاشته بود و مسئولین شهر دریافته بودند که بدون یک برنامۀ جامع؛ گسترش سریع شهر فاجعه ای مثل امروز برخی شهرهای ایران را رقم خواهد زد.
طراحان و برنامهریزان شهر دریافته بودند که سیستم حمل و نقل، اسکلت و پایۀ توسعه و گسترش آینده شهر است. از آنجا که بنا داشتند گسترش عرضی شهر را به گسترش طولی تبدیل کنند، با تهیۀ برنامهای یکپارچه از کاربری زمین، شبکه معابر و حمل و نقل عمومی، به جنگ توسعۀ ناموزون و ترافیک گرهخوردۀ شهر رفتند.
🔸مسئولین شهر نیز با پذیرش نظر متخصصین، از مداخلات عجولانه و شدید در مرکز شهر و ایجاد بزرگراهها و اقدامات سازهای همچون تقاطعهای غیرهمسطح (که فقط به طور موقت مشکلات ترافیک را کاهش میدهد) خود داری کردند.
به دلایلی از جمله در دسترس بودن، هزینۀ پایین نسبت به مترو و مقرون به صرفه بودن، سرعت در اجرا و انعطاف در طراحی شبکه؛ ایشان اتوبوس را به عنوان مهمترین وسیله حمل و نقل عمومی برگزیدند.
مسئولین شهر با کنترل و مدیریت کاربری اراضی و اجرای شبکۀ جاده ای با خطوط عبوری ویژه اتوبوس های تندرو و تقویت حمل و نقل عمومی، تغییرات عمدهای در سیستم حمل و نقل شهر پدید آوردند. مسیرهای اتوبوس به کمک مردم و متخصصین طراحی شد. به گونهای که با مسیر حرکت مردم در زمانهای مختلف منطبق بود و حوزۀ وسیعی از شهر را هم پوشش میداد. نتیجه خارق العاده بود، ترافیک به شدت کاهش یافت.
🔸جسارت، مسئولیتپذیری، توان مدیریتی لرنر و اعتماد به کارشناسان تجربه ای موفق در کورتیبا رقم زد که امروز الگوی سایر شهرهای جهان محسوب میشود. اگر مسئولین، توسعۀ این شهر را به حال خود رها کرده، هر نوع تغییر کاربری اراضی را به بهانۀ اشتغال توجیه کرده، به هیچ گونه استراتژی مشخصی برای توسعۀ شهر پایبند نبوده، به مداخلات تصادفی و برنامه ریزی نشده پرداخته و توصیهدرمانی را در پیش گرفته بودند؛ امروز با شهری مثل شیراز روبرو بودند.
🔸شیراز به لحاظ توازن در توسعه، پایداری منابع، حفاظت از محیط زیست، عدالت در توزیع منابع و خدمات، اقتصاد پویا و سرزنده و … حرفی برای گفتن ندارد. انتظار اصلاح دفعی این حجم از انباشت بی کفایتی، از مسئولین فعلی انتظاری نابجاست اما متاسفانه آثاری از تغییر رویه هم دیده نمیشود❗️
🔸فرصت حفظ پهنههای شمال غرب و بخش عمدۀ پهنه باغات، جلوگیری از مداخلات عجولانه و شدید در محدوده مرکزی و مدیریت تراکم ساختمانی و جمعیتی در این پهنه، ممانعت از ایجاد بزرگراهها و تقاطعهای غیرهمسطح و ایجاد شبکۀ جادهای با مقطع عرضی مناسب برای خطوط پرسرعت اتوبوس، از دست رفته است. عجالتا اعضای محترم شورا و شهردار محترم فکری برای اندکی بهبود در خدمات اتوبوسرانی کنند. سازمان متولی اصلیترین جزء حمل و نقل عمومی شیراز، عملا فاقد هرگونه برنامه، سیاست اجرایی و نظارت بر عملکرد اتوبوسها است. معاون سازمانی با این درجه از اهمیت، فردی غیر متخصص بود که اخیرا به سازمان اصلی محل خدمت خود (آموزش و پرورش) بازگشته است. از سازمانی که مدت ها به حیاط خلوت عده ای تبدیل شده و انتصابات قبیله ای و خویشاوندی در ان به وفور مشاهده می شود، انتظار بیشتری نمیتوان داشت. دیگر از این واضحتر نمیتوان گفت‼️
🔸قدری افزایش نظارت بر عملکرد اتوبوسرانی و بازنگری در مسیرها و اصلاح شبکه، توقع زیادی نیست. این اقدامات در کوتاهمدت میتواند موجب بهبود و ارتقای محسوس کیفیت حمل و نقل عمومی شود. توصیه به استفاده نکردن از خودرو شخصی و ذکر مداوم فواید و منافع بهرهگیری از حمل و نقل عمومی در شرایط نبود حداقل کیفیت خدمت رسانی، صرفا موجب انقباض اعصاب و خواطر شهروندان خواهد شد. شهر انسان محور مقدمات و حداقل اقتضائاتی دارد که بعد از چند ماه از آغاز شورای پنجم، نشانه هایی از آن قابل رویت نیست. سرکار خانم دودمان ناظر شورا در سازمان حمل و نقل مسافر قدری بر فعالیت خود بیافزایند! و سایر اعضای شورا نیز، برای ابراز همدردی هم که شده حداقل ماهی یک بار از اتوبوس استفاده کنند تا درد مردم را اندکی دریابند.
پ ن: در کلان شهرهای تهران، تبریز و اصفهان همچنان اتوبوسرانی وابسته به شهرداری و توسط شرکت واحد اتوبوس رانی مدیریت می شود. در کلان شهر مشهد سازمان اتوبوس رانی متولی اتوبوسهای شهری است. شهرداری شیراز اولین شهرداری از بین کلان شهرهای کشور بود که در اواخر دهه هفتاد، با انحلال شرکت واحد اتوبوسرانی، خصوصیسازی را آغاز کرد و اولین کلان شهری بود که سازمان اتوبوسرانی را با سایر سازمانهای حمل و نقل عمومی ادغام کرد و سازمانی تحت عنوان مدیریت حمل و نقل مسافر ایجاد کرد. تجربۀ کاملا ناموفقی که باید درس عبرتی برای سایر کلان شهرها باشد. با وجود شهوت اولینهای مسئولین شیرازی و شوق اعلام اولین شدن های متعدد در شهر شیراز، امروز در بسیاری از عرصه ها درس عبرتی برای سایرین هستیم‼️
اولین سازمان مدیریت مسافر درون شهری کشور‼؟